محمود امینی پژوهشگر و مدرس دانشگاه

سعیدفتحی سرپرست یزدفردا طبس/تردیدی نیست که اعتلا یا انحطاط ، پیشرفت یا عقب ماندگی و بطورکلی سعادت یا شقاوت هر ملت و کشوری د گرو نظام آموزشی جاری در آن کشور می باشد .

عوامل انسانی ، برنامه و محتوا سه رکن عمده ی هرنظام آموزش می باشند که درجه ی قوت و ضعف و یا نقص یا کمال هر کدام تعیین کننده ی میزان موفقیت آن نظام آموزش است و خروجی نظام آموزش است که نمودارهای رفاه ، امنیت ، توسعه ، انضباط اجتماعی ، باورها و اعتقادات و کنشها و واکنشهای جامعه را ترسیم می کند .

ناهنجاریهایی چون طلاق ، اعتیاد ، قانون شکنی ، بی نظمی ، بی حرمتی نسبت به یکدیگر ، تضییع حقوق دیگران ، بی توجهی نسبت به محیط زیست و غیره در حد بالایی ریشه در نظام تعلیم و تربیت ما دارد و راه حل اساسی و زیربنایی آن را باید در مدارس و دانشگاهها جستجو کرد .

تربیت نیروی انسانی کارآمد و متعهد و مومن برای اداره کشور که بتواند نقش فعال و سازنده در تصمیم گیری های خرد و کلان ایفا کند در مراکز تعلیم و تربیت صورت می گیرد

تدوین قوانین مترقی و متضمن عدالت و نظارت بر حسن اجرای این قوانین و همچنین نظارت بر رفتار کارگزاران سیستم اداری توسط نمایندگان مردم که خود محصول نظام تعلیم و تربیت هستند انجام می شود.

تدین ، عفت و پاکدامنی ، اخلاق حسنه ، تعهد به اصول ، مردم داری ، محبت ، معرفت ، گذشت ، پایبندی به شیوه های سالم زندگی ، ژرف نگری و پرهیز از سطحی نگری و تقلید کورکورانه ، علم دوستی ، وطن دوستی ، تمسک به ارزش ها و سنت های ملی و دینی همه محصول مراکز تعلیم و تربیت هستند قطعا نقش والدین ، رسانه ها و مدیران و برنامه ریزان جامعه نیز در این زمینه ها مورد غفلت نیست ولی کیست که نداند والدین و رسانه ها و مدیران نیز تربیت یافته ی نظام تربیتی حاکم بر جامعه می باشند .

مربیان ، آموزگاران ، معلمان و اساتید دانشگاه ها نیروی انسانی و یکی از سه رکن هر نظام آموزشی می باشند ، و به همین دلیل است که مکتب حیات بخش اسلام جایگاه و مقام آنها را آنچنان بزرگ می شمارد که هیچ کس را از نظر منزلت و مقام در ردیف آنها قرار نمی دهد ، حکما و دانشمندان با هر آیین و مرامی نیز از دیرباز در پاسداشت مقام معلم اتفاق نظر داشته اند .

بدیهی است که گرامیداشت و حرمت گذاشتن معلمین و اساتید که به واسطه ی وارستگی و فرهیختگی همواره دارای توقعات منطقی می باشند نه تنها توجه به ارزشی انسانی ، اسلامی و اخلاقی به این جایگاه که گامی موثر و اساسی در مسیر پیشرفت و اعتلای جامعه است . معلم و استادی که خود را در جایگاه بایسته و شایسته ی مسئولیت خویش احساس نکند و دغدغه های گوناگون ذهن وفکر او را به خود مشغول دارد قطعا به کمال و تمام قادر به ایفای نقش خطیر خود نخواهد بود و آسیب آن متوجه امروز و آینده ی جامعه خواهد شد . آسیبی که جبران آن ناممکن و اثرات زیانبار آن مهلک خواهد بود . حفظ این جایگاه و بها دادن به این مقام منتی بر معلم و استاد نیست بلکه وظیفه ای است که هر نسل و تصمیم گیرندگان آن در مقابل نسل آینده باید به انجام آن مبادرت ورزند .

برنامه رکن دوم هر نظام آموزش است ، چرا که تعلیم و تربیت هنری است که تحقق آن مشروط به داشتن روش و مهارت کامل می باشد . هدف نظام آموزشی صرفا افزایش خزانه اطلاعات کودکان و جوانان نیست علاوه بر آن تغییر در نگرش ها و رفتارها و تعالی انسان هدف مهمتر نظام تعلیم و تربیت است و بدیهی است که برنامه ی علمی و سنجیده ، برنامه ای که برآمده از تحقیقات و پژوهشهای علمی و تجربیات صاحب نظران است می تواند چنین هدفی را محقق نماید .

سومین رکن هر نظام آموزشی محتوای آموزش است امروز به برکت پیشرفت های علمی و توسعه و تسهیل ارتباطات گزینه های فراوانی در پیش روی تعلیم گیرندگان نظام های آموزشی است اینکه چه محتوایی را برای هر سن و مقطع تحصیلی انتخاب کنند ، تناسب رشد ذهنی کودکان و جوانان با محتوا را مراعات نمایند ، نیازهای مادی و معنوی جامعه را در انتخاب محتوای آموزشی مدنظر داشته باشند و مناسب با آن نیازها در انتخاب محتوا اولویت بندی نمایند ، از حب و بغض ها و اعمال سلیقه های شخصی و گروهی در انتخاب محتوا بپرهیزند ، از تجربیات نظام های آموزشی موفق استفاده نمایند ، نظرات بزرگان و صاحب نظران را مورد توجه قرار دهند و از همه مهمتر هدف گذاری دقیقی برای ساختن جامعه متعالی و ایفای نقش فعال در ردیف جوامع موفق و پیشرفته داشته باشند از بدیهیات وظایف کسانی است که در مراکز و ستادهای تصمیم گیری نظام تعلیم و تربیت حضور دارند .البته علاوه بر سه رکنی که به ایجاز ذکر شد عوامل دیگری نیز در شکست یا موفقیت یک نظام آموزشی موثر می باشند که به جهت پرهیز از اطاله ی مطلب از ذکر آنها خودداری گردید .

امید که در آغاز سال تحصیلی جدید جایگاه نظام آموزشی و بایسته های آن بیش از پیش مورد عنایت قرار گیرد .